Op de foto zijn aan de overkant van een slootje meerdere appartementencomplexen in het Hogekwartier te zien. Het is een zonnige dag met een klein beetje bewolking.
In de komende jaren groeit en verandert onze stad verder en wij willen ervoor zorgen dat die groei op een verantwoorde manier plaatsvindt. Wij kiezen daarom voor een duurzame ontwikkeling van onze stad, in balans met de omgeving en binnen de grenzen van onze aarde. Wij willen immers dat Amersfoort een fijne woon- werk- en verblijfstad is en blijft, ook in de toekomst voor volgende generaties van mens en dier.
Ruimtelijke ontwikkeling
De groei van onze stad is een grote ruimtelijke opgave, waarbij het van belang is dat de groei van het aantal woningen gepaard gaat met voldoende plek voor hoogwaardig groen, (maatschappelijke) voorzieningen, werkgelegenheid, bereikbaarheid en plekken voor het opwekken van duurzame energie. Wij moeten daarbij anticiperen op verschillende ontwikkelingen zoals onze bevolkingssamenstelling en klimaatverandering. Dat vraagt van ons als gemeente dat wij zorgvuldig afwegen waar de schaarse ruimte die we hebben voor wordt ingezet. Een ruimtelijke visie en kaders waarin wij aangeven hoe wij de ontwikkeling van Amersfoort voor ons zien, is daarbij onmisbaar. Deze krijgt vorm in de Omgevingsvisie die in 2023 zal worden vastgesteld. In de Omgevingsvisie worden alle aspecten die de fysieke leefomgeving beïnvloeden in samenhang bezien. Het is daarmee een middel om ervoor te zorgen dat de groei van de stad en de ruimtelijke afwegingen die daarbij horen integraal kunnen worden aangepakt. Dat geldt ook voor het Regionaal Ontwikkelbeeld, waarin we deze visie voor de regio Amersfoort hebben uitgewerkt.
Zoals benoemd in het coalitieakkoord richten wij ons bij de groei van het aantal woningen en bijbehorende voorzieningen in eerste instantie op plannen in de bestaande stad, voordat we naar uitbreidingsmogelijkheden daarbuiten gaan kijken. De grootste ontwikkelingen zullen in de komende jaren gaan plaatsvinden in Langs Eem en Spoor en het Hoefkwartier (Spoorzone) en Vathorst Bovenduist (A1Zone). Voor Langs Eem en Spoor gaan wij de komende tijd de planvorming samen met partijen en belanghebbenden verder uitwerken. Ook de ambitie om een gemengd woon- en werkgebied te realiseren waarbij een goede balans tussen wonen, werken, groen en recreatie bestaat, gekoppeld aan de OV-knooppunten, zal geconcretiseerd worden. Dat geldt ook voor het Hoefkwartier. Daarnaast komen wij op korte termijn met uitwerkingsvoorstellen voor De Nieuwe Stad, Kop van Isselt en de Wagenwerkplaats Oost.
Bij deze grootschalige ontwikkelingen zullen de kaders vanuit de hoogbouwvisie van belang zijn. Ook Het Deltaplan Wonen geeft richting aan deze opgave, het biedt een maatregelenpakket waarbij aantrekkelijkheid, duurzaamheid en leefbaarheid samengaan. Naast deze grote gebiedsontwikkelingen gaan we in de komende periode ook verkennen welke locaties er na 2030 nog ontwikkeld kunnen worden.
Al deze grote opgaven en ontwikkelingen zullen we in samenwerking met regio en Rijk moeten oppakken. Het Rijk start steeds vaker in samenwerking met regio’s Rijk-regio trajecten, waarin de middelen voor het aanpakken van opgaven worden verdeeld. Het is zaak dat wij daarop goed zijn aangehaakt. Zo hebben we met de recent verkregen status van ‘Grootschalig woningbouwgebied Amersfoort’ een goede positie bemachtigd om middelen te verkrijgen die de ontwikkeling van woningen mogelijk maken, bijvoorbeeld voor infrastructurele maatregelen en vergroening.
Wonen
Vitale wijken en buurten met een divers woningaanbod waar voor iedereen een betaalbare
woning te vinden is, vinden wij belangrijk. Wachtlijsten voor sociale huur moeten korter worden door het blijven bouwen van sociale huurwoningen. De bouw van nieuwe woningen in alle categorieën en voor alle doelgroepen in alle wijken en dorpen in Amersfoort wordt gestimuleerd. Het Deltaplan wonen blijft daarom onverminderd van kracht. Wel gaan we het Deltaplan evalueren en specifiek kijken of de oppervlakte en grootte van woningen nog voldoende kwaliteit biedt.
Er is structureel geld beschikbaar om de woningbouwopgave te versnellen. Extra aandacht hebben wij voor ouderen omdat hun aandeel in de Amersfoortse bevolking zal groeien. Dit vraagt om specifieke oplossingen. Ouderen die willen verhuizen gaan we extra ondersteunen, met hulp bij verhuizen en door beter te kijken naar wat ouderen nodig hebben in een nieuwe woning. Naast het bouwen van nieuwe woningen willen wij ook nadrukkelijk kijken naar de mogelijkheden binnen de bestaande woningvoorraad. Het vergroten van doorstroming in de bestaande voorraad is daarbij een belangrijk middel. We bouwen natuurinclusief en conform het Convenant Duurzame Woningbouw. We werken naar ambitieniveau goud toe. Wij hebben het convenant inmiddels getekend en werken provinciaal en stedelijk niveau aan verdere afspraken en richtlijnen.
Duurzame leefomgeving
Een fijne stad voor mens en dier kan niet zonder groen. Er is meer groen nodig om de stad koel te houden, wateroverlast te voorkomen en biodiversiteit te stimuleren. Wij zetten het beleid zoals opgenomen in de Groenvisie en de aanpak Groen Groeit Mee voort en willen de huidige groenstructuur versterken, verbeteren en waar wenselijk goed toegankelijk maken. Het doel is dat iedereen binnen 10 minuten wandelen in een groene omgeving is. Vergroening is daarom een integraal onderdeel van onze plannen, en uitgangspunt bij herinrichting van de openbare ruimte. In 2023 werken we aan een biodiversiteitsplan waarbij het meten en monitoren een belangrijk punt is. Dieren hebben recht op een goed leven. In 2023 zal de dierenwelzijnsnota hiervoor een kader bieden. Verbindingen tussen groene plekken willen wij verbeteren en doel is om substantieel meer groen en bomen in de komende jaren toe te voegen. Op basis van de groenstructuurkaart wordt ingezet op een integraal programma voor het verder vergroenen van de stad. Ook zal de compensatie van groen ruimschoots moeten plaatsvinden. Inwoners die zelf initiatief nemen om hun woonruimte groener te maken of bezig zijn met gezamenlijk groenbeheer krijgen van ons (financiële) ondersteuning.
De openbare ruimte wordt niet alleen groener, maar is vooral een plek van en voor iedereen. Wij zorgen er bij de inrichting van de openbare ruimte voor dat mensen zich welkom voelen en dat deze geschikt en veilig is om te gebruiken door alle inwoners. We stellen de kwaliteit en leefbaarheid van de openbare ruimte voorop. Het vertrekpunt is een gezonde omgeving die uitnodigt om te bewegen en elkaar te ontmoeten. Dat betekent ook dat de lucht schoon is. Daarom kijken we wat er nodig is voor het behalen van de nieuwe WHO normen. Geld is beschikbaar voor herinrichting van straten en pleinen en is er extra aandacht voor aanpak van ‘verrommeling’ van de openbare ruimte. De inrichting van de openbare ruimte houdt daarbij zoveel mogelijk rekening met de veranderingen van het klimaat. Er komt meer ruimte voor water en infiltratie van regenwater.
Afval zien we als waardevolle grondstof. We gaan door met de uitrol van omgekeerd inzamelen in de stad en dan met name in de gestapelde bouw en werken aan de visie ‘Op weg naar minder huishoudelijk afval in 2030’. Evident is dat de stap naar een afvalloze stad ondanks alle inspanningen, nog groot is. In 2023 zal duidelijk moeten worden wat hiervoor nodig is.
Duurzame mobiliteit
Om de openbare ruimte meer een plek van ontmoeting te laten zijn en ruimte te geven aan groen en water, aan plant en dier, vraagt dat ook om een andere blik op mobiliteit. We zetten in op een verandering naar meer duurzame, schone en actieve vormen van mobiliteit. Dit is niet alleen goed voor de aarde maar zeker ook voor de gezondheid van mensen. De komende jaren krijgen lopen, fietsen, deelmobiliteit en het openbaar vervoer prioriteit. Met diverse maatregelen willen we bewoners verleiden tot alternatieve vervoersmiddelen. Er komt een nieuw integraal programma op basis van de uitgangspunten zoals opgenomen in het coalitieakkoord voor verkeer en vervoer voor alle modaliteiten, waarin wij de beoogde veranderingen verder uitwerken. Het is van belang dat we het komende jaar werken aan het concreet maken van de mobiliteitstransitie in diverse producten. We starten met het maken van een nieuwe parkeervisie waarin we het parkeervergunningsgebied zullen uitbreiden en de tarieven voor het parkeren op straat verhogen. Ook gaan we op verschillende plekken in de stad aan de slag met herinrichting zoals het Stationsgebied en de Noordewierweg en zullen we aan de westkant van Amersfoort de fietsverbindingen verbeteren.
Energietransitie
Het beperken van de opwarming van de aarde, eigenlijk: het overleven van veel van het huidige leven op aarde, vraagt om een trendbreuk in hoe wij ons gedragen en hoe wij naar zaken kijken. Verduurzaming in combinatie met de groei van de stad is een grote opgave voor de toekomst. Meer woningen betekent een grotere energiebehoefte en dus meer opwek van duurzame energie. Het verduurzamen van de bestaande stad stelt ons voor een grote complexe opgave. Ook de opwek van duurzame energie in onze stad en regio vragen een lange adem. Immers grootschalige zon- en windprojecten kosten tijd. Kansen zien en benutten door te werken aan een samenhangende visie en aanpak zijn daarbij een kritische succesfactor.
Wij hebben als doel om minimaal 55% CO2 te reduceren in 2030. We gaan verder met het opstellen van de wijkwarmteplannen in samenspraak met inwoners, bedrijven en organisaties. Besparen van energie is daarbij een belangrijk onderdeel. Wij vinden het belangrijk dat de overgang naar aardgasvrij en schone stroom voor iedereen betaalbaar is. De overgang heeft op veel mensen een grote impact. Daarom is het van belang nauw samen met de inwoners op te trekken en samen het draagvlak te vergroten. In een aantal wijken zijn wij gestart met gesprekken hierover.
De energietransitie moet een inclusieve verandering zijn waar iedereen aan kan meedoen. We informeren onze bewoners geregeld over de urgentie van het vraagstuk en het belang van verandering. Maar bovenal helpen we bewoners om zelf stappen te zetten in de energietransitie. Op dit moment hebben stijgende energieprijzen een grote impact op alle huishoudens in onze stad. Nog even los van de energietransitie zelf dreigt de huidige energierekening voor veel mensen al onbetaalbaar te worden. Via het programma inclusieve en veilige stad wordt ingezet op financiële compensatie en bieden van maatwerk om te voorkomen dat mensen tussen wal en schip vallen. Vanuit het programma groeiende en duurzame stad wordt een aanpak uitgevoerd om inwoners met lagere inkomens te adviseren over en te voorzien van energiebesparende maatregelen en deze ook te installeren. Daarnaast zal gestart worden met een isolatieoffensief om huiseigenaren met een slecht geïsoleerde woning financieel en praktisch te ondersteunen bij het isoleren. Omdat veel mensen met zogenaamde energiearmoede een huis huren van de woningcorporaties maken wij met de corporaties afspraken over hoe zij (versneld) hun woningbezit kunnen verduurzamen.
Wij hebben de transitievisie warmte opgesteld waarin wordt beschreven welke stappen we moeten zetten naar wijken waar gebouwen goed geïsoleerd zijn, duurzaam verwarmd worden en waar energie duurzaam wordt opgewekt. Samen met bewoners maken wij een buurtenergieaanpak om van het gas af te komen, energie te besparen en C02 neutraal te worden. Voor wijken en buurten die voor 2030 gepland, zijn mogelijke alternatieven bekend gemaakt. Voor individuele woningeigenaren is er een stadsbrede aanpak om individuele woningeigenaren te ondersteunen bij het aardgasvrij verduurzamen.
Wij stellen een bronnenstrategie op voor de stad. Hierbij zetten wij in op alternatieve duurzame bronnen zoals restwarmte, zonnewarmte, geothermie en aquathermie. De haalbaarheid van waterstof als energiedrager en bron wordt onderzocht op haalbaarheid binnen het Amersfoortse energiesysteem. We zetten in op een warmtenet en gebruiken de bronnenstrategie om te zien welke bronnen geschikt zijn. De betaalbaarheid voor inwoners is van groot belang. Belangrijke discussie voor de komende tijd voor de gemeente is welke rol de gemeente wil en kan opnemen in de ontwikkeling van een warmtenet en wat dat vraagt aan financiering.
We ondersteunen energiecoöperaties en particuliere initiatieven vanuit de stad. De initiatieven voor kleinschalige opwek zijn in kaart gebracht en het ondersteunen daarvan heeft onze prioriteit, want alleen met voldoende draagvlak komt deze transitie van de grond. Om bewoners te helpen hun woning te verduurzamen continueren we het energieloket. Daarnaast hebben we een stadsbrede generieke aanpak voor bewoners die aan de slag willen gaan met verduurzaming.
We zoeken naar mogelijkheden om ondernemers die de duurzame en sociale ambities van de stad bevorderen, te belonen. Als gemeente geven we hier ook het goede voorbeeld in met ons inkoop- en aanbestedingsbeleid. Daarnaast verduurzamen wij ons eigen vastgoed. Bij de begroting 2022 is het benodigde budget verstrekt om op basis van de gemaakte Routekaart verduurzaming gemeentelijk vastgoed en het bijbehorende uitvoeringsplan de portefeuille te verduurzamen. De eerste verduurzaamde gebouwen zijn inmiddels opgeleverd en deze aanpak zetten we door.
We werken waar mogelijk samen. Zo hebben wij samen met de gemeenten in de regio Amersfoort een RES gemaakt waarin afspraken zijn vastgelegd over waar we duurzame energie willen opwekken en op welke wijze. Deze plannen zijn noodzakelijk en we moeten nu door met de uitvoering. De komende periode werken we aan de uitvoering van de RES met de focus op samenhang tussen elektriciteit en warmte en gaan we aan de slag met de CO2 uitstoot in de breedte te verminderen. In juli 2023 wordt RES 2.0 aan de raden voorgelegd.
Naast samenwerking in de regio is een intensieve samenwerking met het Rijk en andere partners als woningbouwcorporaties en ontwikkelaars van groot belang. Die samenwerking is ook nodig om te komen tot een financiering van de opgave die de energietransitie ook voor iedereen betaalbaar maakt. We blijven inzetten op extra financiering van buiten Amersfoort. Via G40 en VNG zijn wij met het Rijk in gesprek over extra middelen om voldoende uitvoering te kunnen geven aan het Klimaatakkoord.