Financiering

De wettelijke renterisiconorm bepaalt dat jaarlijks maximaal 20% van het begrotingstotaal onderhevig mag zijn aan renteherziening en herfinanciering. Hiermee is een maximum gesteld aan het renterisico op de langlopende leningenportefeuille. Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar zal worden aangepast.
Herfinanciering is het aangaan van een nieuwe lening om de oude af te lossen. De rente risiconorm beperkt dus de aflossingen op de bestaande leningenportefeuille. Op een begrotingstotaal in 2023 van € 612,9 miljoen bedraagt de rente risiconorm voor onze gemeente € 122,6 miljoen (20%). In 2023 vindt voor ruim € 30,8 miljoen aan aflossingen van bestaande leningen plaats. Er is derhalve nog ruimte voor het aantrekken van nieuwe langlopende leningen voor € 91,7 mln.

Tabel: PF.02 Verwacht renterisico

De kasgeldlimiet is in de wet FIDO opgenomen om de directe gevolgen van een snelle rentestijging te beperken. De kasgeldlimiet bepaalt dat gemeenten hun financieringsbehoefte voor slechts een beperkt bedrag met kort geld (looptijd < 1 jaar) mogen financieren. Hierdoor worden de renterisico’s op korte termijn beperkt. De norm is in de wet gesteld op 8,5% van het begrotingstotaal aan lasten (exclusief de stortingen in de reserves). Voor Amersfoort bedraagt de limiet in 2023 € 52 miljoen. Over het algemeen benutten we de kasgeldlimiet optimaal, vanuit de gedachte dat rente van kortlopend geld (bijv. daggeld en kasgeld) momenteel vrijwel altijd lager is dan van langlopende leningen.

Tabel: PF.03 Berekende kasgeldlimiet

Het koersrisico hangt sterk samen met het renterisico en heeft betrekking op (tussentijdse) koersdalingen van verhandelbare schuldtitels. Wij zijn niet in het bezit van deze schuldtitels en dus is het koersrisico niet aanwezig.

Onder debiteurenrisico wordt verstaan het risico dat uitgezette geldleningen niet worden terugontvangen van marktpartijen. Wij beleggen onze overtollige geldmiddelen alleen bij de Schatkist. Daarom speelt dit risico hier niet.
Onder crediteurenrisico verstaan we het risico dat voor opgenomen geldleningen bij niet tijdige aflossing een boete verschuldigd is.

De Wet HOF verplicht de lagere overheden alle geldelijke overschotten bij het Ministerie van Financiën te beleggen, om zo het overheidstekort binnen de grenzen van de Europese doelstellingen te brengen en te houden. De wet biedt, onder bepaalde voorwaarden, (lagere) overheden de mogelijkheid elkaar leningen te verstrekken. Dit kan voor beide partijen leiden tot gunstige rentecondities. Deze mogelijkheid zal bij het toekomstig aantrekken van langlopende geldleningen worden betrokken. Uit oogpunt van doelmatigheid is in de Wet HOF een drempelbedrag opgenomen. Hiermee mag een bepaald bedrag buiten de schatkist worden gehouden.
Per 1 juli 2021 is de drempel van het Schatkistbankieren (SKB) gewijzigd:

1. Een begrotingstotaal tot € 500 miljoen: de drempel is verhoogd naar 2% van het begrotingstotaal met een minimum van € 1 miljoen.
2. Een begrotingstotaal > 500 miljoen: de drempel bedraagt € 10 miljoen plus 0,2% van het deel van het begrotingstotaal > € 500 miljoen.

Vanwege deze aanpassing van de drempel van het schatkistbankieren is ook het contract inzake saldoregulatie met huisbankier de BNG Bank aangepast naar de nieuwe drempelbedragen. Voor Amersfoort geldt vanaf het derde kwartaal 2021 het drempelbedrag voor schatkistbankieren
€ 10,1 miljoen. 
De Gemeente Amersfoort heeft echter een lager drempelbedrag van € 300.000 ingeregeld. Dit vanwege de negatieve creditrente welke door de BNG Bank per 1 juli 2021 in rekening wordt gebracht over een positief saldo op de rekening-courant. Dit voorkomt het betalen van negatieve rente (de Schatkist brengt momenteel geen rente in rekening).
Afhankelijk van renteontwikkeling 2022 en verder kan aanpassing van drempelbedrag plaatsvinden.

Tabel: PF.04 Berekende drempel schatkistbankieren

Ter vergroting van de transparantie van het begroting- en verantwoordingsproces geven we in deze paragraaf inzicht in de berekening van de rentelasten, het renteresultaat, de wijze waarop de rente aan de investeringen, grondexploitaties en taakvelden wordt toegerekend en de totstandkoming van de financieringsbehoefte.

Generiek
In 2022 wordt de economie in Nederland en daar buiten fors beïnvloed door hoge inflatie. Deze wordt mede veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne en de economische ontwikkelingen inzake corona.
De Europese Centrale Bank (ECB) geeft prioriteit aan verkrapping van het monetaire beleid om de inflatie te beteugelen. De inflatie ligt momenteel in Europa al boven de 8%. De ECB verwacht dat de inflatie in 2023 en in 2024 lager ligt.
Specifiek
De ECB heeft op 21 juli 2022 vanwege de inflatie een renteverhoging doorgevoerd van 50 procentpunten (0,50%). Hiermee is het tijdperk van negatieve rente in de eurozone vooralsnog ten einde. Het depositotarief is nu 0,0%, de herfinancieringsrente 0,5%. Het was de eerste renteverhoging van de ECB in elf jaar.
De ECB is voornemens de rente in september 2022 verder te verhogen. De ECB hoopt dat ze met het beëindigen van het opkoopprogramma van obligaties en het verhogen van de rente een rem kan zetten op de inflatie.
Hierdoor is er momenteel een einde komen aan de negatieve rente op kortlopende geldleningen (<1 jaar). Door de renteverhogingen van de ECB zal de rente op de kapitaalmarkt ook oplopen.
In de financieringsbehoefte houden we hiermee rekening mee. Het is echter onzeker of deze verwachting uit gaat komen.
Voor onze financieringsbehoefte voor de jaren 2023-2026 gaan wij uit van de rentepercentages zoals  opgenomen in tabel FP.05.

Tabel: PF.05 Toegepaste percentages financieringsbehoefte

Om de financieringsbehoefte zo goed mogelijk te kunnen bepalen (wat verplicht is op grond van het BBV) is, op basis van ervaringsgegevens, uitgegaan van het gegeven dat niet alle geplande nieuwe investeringen worden gerealiseerd conform initiële planning en dat niet alle geplande mutaties in de reserves daadwerkelijk plaatsvinden.
Afwijkingen op de uitgaven van de geplande investeringen en op de reserves en voorzieningen zullen, evenals de ontwikkeling van de rente, effect hebben op de berekende financieringsbehoefte en zullen budgettaire consequenties hebben.

Tabel: PF.06.01 Berekende financieringsbehoefte 2023

Tabel: PF.06.02 Berekende financieringsbehoefte 2024

Tabel: PF.06.03 Berekende financieringsbehoefte 2025

Tabel: PF.06.04 Berekende financieringsbehoefte 2026

Door de commissie BBV is bepaald dat de rente toerekening aan de grondexploitaties moet worden beperkt tot de werkelijk betaalde rente over het vreemd vermogen. Het over het vreemd vermogen te hanteren rentepercentage moet worden bepaald door het gewogen gemiddeld rentepercentage van de bestaande lening portefeuille, naar verhouding vreemd vermogen / totaal vermogen. De verhouding vreemd vermogen / totaal vermogen is bepaald vanuit de vastgestelde balans van het gemeentelijk jaarverslag 2021.
Het rekenpercentage van de rente voor de grondexploitaties is voor de (meerjaren) raming 2023 tot en met 2026 bepaald op 1,5%.

Tabel: PF.07 Berekening rentepercentage Grondexploitaties 2023-2026

In deze paragraaf dient inzicht te worden gegeven in de berekening van de rentelasten, de wijze waarop de rente wordt toegerekend aan de taakvelden en het renteresultaat. In onderstaand overzicht wordt dit zichtbaar gemaakt.
Het rente - omslagpercentage is voor de (meerjaren) raming 2023 tot en met 2026 bepaald op 1,0 %.

Tabel: PF.08 Renteschema 2023 tot en met 2026

Tabel: PF.09.01 Verloop opgenomen geldleningen

Tabel: PF.09.02 Verloop uitgezette geldleningen

Tabel: PF.09.03 Verloop uitgezette geldleningen (ambtenarenhypotheken)

De Europese afspraken (Economische en Monetaire Unie) die in de wet HOF zijn vastgelegd, gaan over de reductie van het begrotingstekort en de staatsschuld. Het Rijk en de mede-overheden leveren een gelijkwaardige inspanning hiervoor. De norm voor decentrale overheden is bepaald op een macro
EMU-norm van 0,4 % van het BBP (Bruto Binnenlands Product) voor de periode van 2019 tot en met 2022. Om de afzonderlijke provincies en gemeenten tijdig een beeld te geven wat dit voor hen betekent, publiceert het Ministerie BZK in lijn met de Wet Hof individuele EMU-referentiewaarden.
De individuele referentiewaarde voor de Gemeente Amersfoort is op basis van het begrotingstotaal 2023 bepaald op € 22,6 miljoen (bron: Ministerie BZK Gemeentefonds Septembercirculaire 2021). Een individuele EMU- referentiewaarde betreft geen norm, maar een indicatie van het aandeel dat een provincie of gemeente in de gezamenlijke tekortnorm heeft.

Tabel: PF.10 Berekening EMU-saldo
(x € mln.)