5.1 Financiën en belastingen

1. Algemene uitkering

Accresontwikkeling
De omvang van de algemene uitkering hangt samen met de uitgaven van het Rijk. Hoe hoger de Rijksuitgaven hoe hoger de algemene uitkering. Dit leidt in de meicirculaire 2022 tot een hogere acres in het gemeentefonds van 2022 (€ 8,8 miljoen) en voor de jaren erna. De andere positieve bijstelling voor 2022 en verdere jaren, uit de septembercirculaire 2021, is op basis van de bijgestelde loon- en prijsverwachtingen en hogere Rijksuitgaven (o.a. klimaatmaatregelen en aan de gedupeerden van de kinderopvangtoeslag (€ 5,1 miljoen).
In de meicirculaire 2022 verwachtte het Rijk ook voor de komende jaren meer uit te gaan geven dit leidt tot fors hogere accressen in de komende jaren 2023 t/m 2025. Ten opzichte van 2022 ontstaat daarmee een voordeel van € 11,9 miljoen.

Landelijke ontwikkelingen
In de septembercirculaire 2021 is er door het Rijk rekening gehouden met een daling van de aantallen bijstandsgerechtigden omdat we in Amersfoort onze aantallen alleen bij de meicirculaire actualiseren, betekende een voordeel voor ons in 2022. In de meicirculaire 2022 zijn enkele verdeelmaatstaven met een lager bedrag per eenheid toegekend waardoor het gemeentefonds voor dit onderdeel lager uitkwam dit komt grotendeels door gewijzigde landelijke volumina.
Met ingang van 2023 kennen we een nieuw verdeelmodel van het gemeentefonds. Dit leidt tot andere verdeelmaatstaven. Die maatstaven hadden we (deels) nog niet in 2022. Dit leidt tot verschillen tussen de jaren 2022 t.o.v. 2023.

Opschalingskorting
In de septembercirculaire 2021 is het besluit van het kabinet, om de opschalingskorting op te schorten doorgevoerd. Dit heeft in 2022 tot een incidentele meevaller van ongeveer € 1,5 miljoen geleid.
In de meicirculaire 2022 heeft het kabinet de opschalingskorting opgeschort. Doordat we de opschalingskorting al verwerkt hadden in de begroting 2022-2025 leidt dit tot een aanvullende incidentele meevaller in 2023 (€ 3,1 miljoen).

Taakmutaties
In deze begroting 2023 vergelijken we de budgetten na wijziging 2022 met de begroting 2023. De volgende taakmutaties  leiden tot een verschil in het budget tussen 2022 en 2023:

- Regionale Energiestrategieën 2022                       0,3 miljoen

  (1.1 Stedelijk beheer en milieu)

- Uitvoeringskosten klimaatakkoord 2022                 0,9 miljoen

  (1.1 Stedelijk beheer en milieu)

- Indicatief bedrag omgevingswet 2022                    0,9 miljoen

  (1.1 Stedelijk beheer en milieu)

- Energietoeslag 2022 (2.1 Sociaal Domein)            8,1 miljoen Crisisdienstverlening 2022 (2.1 Sociaal Domein)        0,6 miljoen
- Brede aanpak dak- en thuisloosheid 2022              0,7 miljoen
  (2.1 Sociaal Domein)

- Diverse kleine mutaties                                        -1,0 miljoen
Daarnaast zijn er in de meicirculaire 2022 ook taakmutaties alleen in 2023 toegekend. Dit leidt tot een verschil in het budget tussen 2022 en 2023. Het betreft de volgende incidentele taakmutatie die alleen toegekend is in 2023:
- Jeugdzorgmiddelen 2023                                    -3,8 miljoen

Volkshuisvestingsfonds/ Woningbouwimpuls
In het coalitieakkoord van het kabinet wordt er geld uit het gemeentefonds gehaald en beschikbaar gesteld aan gemeente ten behoeve van woningbouw voor de jaren 2023 t/m 2026. De uitname in 2023 leidt tot een verschil ten opzichte van het jaar 2022.

Suppletie nieuwe verdeling gemeentefonds
Met ingang van 2023 vindt er een nieuwe verdeling van het gemeentefonds plaats. Op grond van de herverdeelmodellen van het ministerie van BZK hebben wij een structureel nadeel. De suppletie-uitkering is een aflopende vergoeding die over 2023 en 2024 is toegekend. Dit leidt tot een verschil ten opzichte van het jaar 2022.

Mutatie stelpost nieuwe verdeelmodel
In 2023 wordt het gemeentefonds herverdeeld op basis van andere verdeelmaatstaven. Die maatstaven hadden we (deels) nog niet in 2022 en voorgaande jaren. Het is op dit moment niet aan te geven in welke mate we als Amersfoort groeien ten opzichte van andere gemeenten. Wel zien we de komende jaren behoorlijke verschillen tussen onze verwachting van de ontwikkeling van de verdeelmaatstaven en de verwachting zoals die in de BZK rekenmodellen zitten. Zo scheelt dit voor de verdeelmaatstaf 'huishoudens met een laag inkomen (drempel)' in jaarschijf 2023 ongeveer € 9 miljoen. Wanneer dit verschil zich ook bij andere gemeenten voordoet wordt dit aan het eind van het jaar weer gecorrigeerd door het ministerie, waardoor ons voordeel weer kleiner wordt. Vooralsnog gaan we voorzichtigheidshalve om met deze verschillen in de verdeelmaatstaven door deze niet mee te nemen in de budgetten van de Algemene uitkering.

2. Belastingen

OZB opbrengsten
De baten voor de onroerendzaakbelasting stijgen met € 2,1 miljoen als gevolg van de indexering van 2% en een bijstelling van de areaalontwikkelingen. In 2023 verwachten we netto 800 woningen erbij te krijgen. Vanaf 2024 verwachten we er netto 1.000 woningen per jaar bij te krijgen.
In de begroting 2022 was een incidentele OZB-verlaging opgenomen van € 575.000 ter compensatie van de precariobelasting op kabels en leidingen van nutsbedrijven. Deze OZB-verlaging zou in 2023 teruggedraaid worden. Met het oog op de hoge inflatie en gestegen energielasten voor onze inwoners, heeft ons College er voor gekozen deze verhoging in 2023 niet door te voeren. Voor 2024 zullen we hier een nieuwe afweging in maken.

Indexering, kostenverdeling, formatie-aanpassingen
Dit betreft de indexering van (personele) lasten, formatie-aanpassingen en de doorbelasting van personele lasten naar de programma’s.

Rioolheffing

De baten van de rioolheffing zijn overgeheveld vanuit programmaonderdeel 5.1.2 Belastingen naar programmaonderdeel 1.1.5 Stedelijk beheer, klimaatadaptatie en groen. Dit is conform artikel 8 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. De besteding van de heffing is namelijk gebonden aan de riolering.

Afvalstoffenheffing

De baten van de afvalstoffenheffing zijn overgeheveld vanuit programmaonderdeel 5.1.2 Belastingen naar programmaonderdeel 1.1.4 Milieu. Dit is conform artikel 8 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. De besteding van de heffing is namelijk gebonden aan de kosten voor het ophalen en verwerken van afval.

Kapitaallasten
De kapitaallasten zijn € 152.000 hoger dan begroot omdat de belasting applicatie wordt vervangen

3. Rente en dividend

Rente
Lagere rentelasten (voordeel) op de geldlening portefeuille o.a. door aflossingen van bestaande leningen (jaarlijks circa € 30 miljoen).

Rente aangetrokken vaste geldlening
Hogere renteraming (nadeel) vanwege het aantrekken van een vaste geldlening begin 2022 van € 100 miljoen. Deze rente was niet geraamd in de Begroting 2022.

Omslagrente investeringen
Hogere rente doorberekening naar de programma's en taakvelden, vanwege hogere investering ramingen ten opzichte van de Begroting 2022. Dit leidt op de programma's met investeringen tot hogere lasten.

Ambtenaren Hypotheek
Nadeel in de rente voor hypotheken van ambtenaren wegens aanhoudende vervroegde aflossingen op de bestaande  ambtenarenhypotheek portefeuille.

Rente Grondexploitatie
Nadeel in de rentetoerekening grondexploitaties veroorzaakt door lagere boekwaarde per 1/1/2023 en rentepercentage op de grondexploitatie ten opzichte van de rentetoerekening opgenomen in de Begroting 2022.

Dividendopbrengsten
Hogere dividendopbrengsten, in verband met hogere winstverwachting en dividenduitkering van verbonden partijen dan vorig jaar, toen de dividendopbrengsten neerwaarts bijgesteld waren a.g.v. o.a. corona.

4. Overige baten en lasten

Extra loon- en prijscompensatie
In het Coalitieakkoord 2022-2026 is aangegeven dat we in de Begroting 2023-2026 uitgaan van een loon/prijsindex van 5%.  Daarbovenop is nog eens 1% extra beschikbaar gesteld (totaal 6% dus) vanwege de oplopende inflatie, om bijvoorbeeld de stijging van de energiekosten en bouwkosten van onder andere het stadhuis mee op te vangen. Dit bedrag zal op een later moment verdeeld worden over de programma's.

Organisatieontwikkelbudget
Gezien de knelpunten in de organisatie en beperkte capaciteit om het Coalitieakkoord 2022-2026 uit te kunnen voeren, naast alle andere zaken uit de begroting (het bestaande beleid) die doorgang moeten vinden, is besloten om een bedrag van € 6 miljoen structureel beschikbaar te stellen voor de organisatie. Dit bedrag zal op een later moment verdeeld worden over de programma's.

Toekomstige vervangingsinvesteringen
Het behouden van de vrijval van de afschrijvingslasten voor toekomstige vervangingsinvesteringen leidt tot een verhoging van het budget in dit programma.

Areaalmutaties
De budgetten voor de areaalontwikkeling zijn verdeeld over alle overige programma's, niet zijnde programma 5.1 Financiën en Belastingen. De aanpassing van de budgetten voor de areaalontwikkeling die in de vastgestelde Begroting 2022-2025 in jaarschijf 2022 aan dit programma is toegerekend, komt vanaf jaarschijf 2023 te vervallen.

Bijdrage OBV bovenwijkse voorzieningen
In de ontwikkelovereenkomst met het OBV is een bijdrage bovenwijkse voorzieningen afgesproken op basis van het aantal gerealiseerde woningen. Deze bijdrage is in 2023 hoger dan in 2022. Vanaf 2024 zal deze bijdrage niet meer ontvangen worden, daarom is het voordeel incidenteel.

9. Mutatie reserves

Saldireserve
Mutaties in de saldireserve conform eerder vastgestelde begrotingen, jaarrekeningen en kadernota's.

Saldireserve
Onttrekking begrotingssaldo 2023 aan de saldireserve.

Reserve Knooppunt Hoevelaken
Jaarlijkse storting in de reserve Knooppunt Hoevelaken inclusief verlaging op grond van amendement 129A.

Reserve Stedelijke voorzieningen
Onttrekking aan de reserve Stedelijke voorzieningen ter dekking van de kosten Goed op Weg - Korte Termijn Aanpak 2021-2024.

Reserve Corona
Onttrekking aan de reserve Corona van de financiële tegemoetkoming energiekosten voor het MKB op basis van het bij de vaststelling van de begroting 2023-2026 aangenomen amendement 'Amersfoortse bakkers blijven bakken' (2022-170A).